Czwarty Ekstra Film - Kobieta w Berlinie

Cykl Czwarty Ekstra Film nie boi się poruszania kwestii trudnych i niewygodnych. W tym miesiącu, w wielokrotnie eksplorowanej scenerii końca II wojny światowej, pojawi się filmowy portret kobiet, o których sytuacji niewiele mówiło się podejmując kwestię ofiar wojny. Film Färberböcka odwraca powszechny schemat postrzegania Niemców jako oprawców, stawiając ich w roli ofiar.

Obraz kapitulującego Berlina, przedstawiony jest z punktu widzenia kobiety, świadka gwałtów żołnierzy radzieckich na mieszkankach Berlina między kwietniem a czerwcem 1945 r. Wtedy to upojeni smakiem zwycięstwa żołnierze Armii Czerwonej po wkroczeniu do stolicy Niemiec penetrowali piwnice i schrony w poszukiwaniu kobiet nie oszczędzając żadnej z nich. Bohaterka filmu (w jej roli Nina Hoss) po tym, jak po raz pierwszy pada ofiarą gwałtu, postanawia szukać schronienia u wysokiego rangą dowódcy rosyjskiego, aby uwolnić się od strachu i ocalić życie. Major Rybkin okazuje się wrażliwym człowiekiem, a jego opieka gwarantuje bohaterce i jej sąsiadom bezpieczeństwo. Z czasem między nią a majorem zaczyna rodzić się więź, a gdy ich kontakty nabierają intymnego charakteru, Rybkin zostaje odwołany na zaplecze frontu, prawdopodobnie w wyniku interwencji towarzyszki broni majora, zazdrosnej o jego relację z Niemką.

Film Färberböcka, powstał na podstawie pamiętnika anonimowej autorki, przerażającego świadectwa wydarzeń tamtego okresu. Książka ta, wydana pod koniec lat 50. w Szwajcarii, spotkała się z ostrą reakcją i oskarżeniami pod adresem autorki o nieposzanowanie pamięci ofiar wojny. Pamiętnik wydano ponownie dopiero w 2003 roku, a autorkę zidentyfikowano jako Martę Hillers, niemiecką dziennikarkę. Wówczas przez kilkanaście tygodni utrzymywał się na niemieckiej liście bestsellerów..

Podejmując próbę ekranizacji losów bohaterki reżyser nie tyle chce spojrzeć z innej perspektywy na pozycję Niemców w czasie II wojny światowej, lecz stara się zaakcentować szczególnie jedno zagadnienie - że to kobiety musiały stawić czoło Rosjanom i to one musiały płacić cenę przegranej wojny w chwili wkroczenia Armii Radzieckiej do Berlina.

Niemcy też byli ofiarami wojny, to fakt. Jednak nie dlatego zrealizowałem ten film. Chciałem opowiedzieć o czymś innym: przetrwaniu kobiet, ryzyku, które podejmowały, o ich odwadze,
a także o moralnej cenie, którą musiały zapłacić za to, że wiązały się z radzieckimi żołnierzami. Przez lata był to temat tabu. Na ten temat milczały one same, ich mężowie. To nie jest film o polityce. Zawsze, gdy poruszam tematy związane z polityką w swoich filmach, to robię to przez pryzmat człowieka, jego indywidualnego losu. Polityka to okoliczności, na głównym planie pozostaje człowiek i jego indywidualna historia. Te kobiety były ofiarami. Ale ważniejsze jest to, jak przetrwały, jak starały się przejąć kontrolę, by nie stać się popychadłami. Wiele z nich musiało się prostytuować, aby, paradoksalnie, zachować godność. (Max Färberböck, reżyser)

Na podstawie recenzji Konrada J. Zarębskiego Kino 5/2009 oraz wywiadu z Maxem Färberböckiem dla portalu onet.pl

Reżyseria Max Färberböck.

Scenariusz Max Färberböck, Catharina Schuchmann

Muzyka Zbigniew Preisner.

Obsada Nina Hoss (Anonima), Jewgienij Sidichin (major Andriej Rybkin), Irm Hermann (Witwe), Rüdiger Vogler (Eckhart), Ulrike Krumbiegel (Ilse Hoch), Rolf Kanies (Friedrich Hoch).

Produkcja Constantin Film, ZDF, Tempus. Niemcy – Polska 2008.

Dystrybucja Monolith Plus.

Czas 131 min