Od początków do zaborów

VIII - XI w.

Ziemia Tarnowska wchodzi w skład państwa Wiślan, później należącego do Księstwa Wielkomorawskiego, a następnie, za czasów Mieszka I, zostaje włączona w granice ówczesnej Polski. Osada Tarnów wykształciła się pod koniec wieku XI.

1125

W dokumencie potwierdzającym posiadłości klasztoru tynieckiego benedyktynów, spotykamy pierwszą pisaną wzmiankę o wsi Tarnów.

1327

Właścicielem wsi Tarnów jest Spycimir herbu Leliwa protoplasta rodu Tarnowskich.

1329

Spycimir Leliwita z Melsztyna rozpoczyna budowę zamku na Górze św. Marcina, który ma być siedzibą rodową, ośrodkiem zarządzania dobrami i strażnicą nadzorującą szlak handlowy z Krakowa na Ruś i z Tarnowa na Węgry.

7 III 1330

Władysław Łokietek nadaje Tarnowowi prawa miejskie. Przywilej królewski zawierał zgodę panującego na zorganizowanie mającej powstać osady miejskiej na wzorach miasta Krakowa (na prawie magdeburskim), nadanie jej uprawnień targowych w wybrany dzień tygodnia i poddani przyszłych mieszczan władzy samorządu miejskiego na czele z wójtem dziedzicznym.

1330-1346

Budowa kościoła parafialnego w Tarnowie (późniejsza bazylika katedralna)

13 V 1331

Biskup krakowski Jan Grot eryguje na Górze św. Marcina kaplicę pod wezwaniem Wniebowzięcia N. M. P.

1342

Na zamku na Górze św. Marcina wystawiono pierwszy znany dokument, którym był akt nadania przez Spycimira lasu Keyserwald, Mikołajowi w celu założenia tam wsi na prawie magdeburskim.

27 III 1352

Zmarł Spycimir Leliwita, założyciel Tarnowa, mądry polityk i wierny Łokietkowi mąż stanu, popierający jego walkę o zjednoczenie państwa polskiego. Przed śmiercią właścicielem dziedzictwa tarnowskiego ustanowił syna Rafała.

1364

Rafał Leliwita wykupił od wójta Jakuba wójtostwo tarnowskie, co zwiększyło jego władzę nad Tarnowem.

1392

Biskup przemyski Maciej wyświęcił pierwszego arcybiskupa halickiego błogosławionego Jakuba Strepę, a uroczystość ta odbyła się w kościele parafialnym.

1400

Wzniesiona została obecna bazylika katedralna Narodzenia N.M.P.

17 IV 1400

Biskup krakowski Piotr Wysz podniósł kościół parafialny w Tarnowie do godności kolegiaty.

1419

Król Władysław Jagiełło zwolnił kupców tarnowskich od ceł na drodze prowadzącej przez Opatowiec, Działoszyce, Lelów i Krzepice na Śląsk oraz na komorze krakowskiej

1441

Możnowładcy węgierscy zdobyli i podpalili zamek na Górze św. Marcina.

8 V 1448

Poświęcenie kościoła św. Ducha na obecnym pl. Bema ("Burek") (kościół rozebrany ok. 1821r.)

1452

Cech tkacki jako pierwszy w Tarnowie otrzymał statut czeladzi rzemieślniczej.

1488

W Tarnowie urodził się Jan Tarnowski, późniejszy hetman wielki koronny.

1 poł. XVI w.

Hetman Jan Tarnowski rozbudowuje zamek na Górze św. Marcina na renesansową rezydencję otoczoną nowoczesnymi fortyfikacjami bastionowymi. W jego komnatach mieści się słynna biblioteka hetmańska, skarbiec i zbiór pamiątek rodzinnych. Tutaj gośćmi hetmana byli : Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Andrzej Frycz Modrzewski, Marcin Kromer, Stanisław Orzechowski i Jan Maria Padovano oraz inni wielcy przedstawiciele epoki Odrodzenia.

1524

Barbara i Jan Mikołajowscy herbu Gryf zbudowali kamienicę zwaną Domem Mikołajowskim, którą późniejszy właściciel ks. Wojciech Kaszewicz w r. 1753 zapisał szkole parafialnej.

IV-IX 1528

Na tarnowskim zamku przebywa król węgierski Jan Zapolya, który stąd podejmuje staranie o odzyskanie władzy nad swoim królestwem. ok.1536 r. W bazylice katedralnej wykonany został przez włoskiego artystę Jana Marię Padovano wiszący pomnik nagrobny Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej (zm. 1521) pierwszej żony hetmana Jana Tarnowskiego.

29 X 1529

Poświęcenie kościoła św. Anny (obecnie plac przy zbiegu ulic: św. Anny i św. Ducha przy ul. Targowej) (kościół rozebrany ok. 1810r.)

1547

Jan Tarnowski uzyskał od cesarza Karola V tytuł hrabiowski i od tego czasu dobra tarnowskie zwane były hrabstwem.

1558

Hetman Jan Tarnowski wydał drukiem swoje dzieło "Consilium rationis bellicae" (Rada sprawy wojennej).

24 VI 1559

Hetman Jan Tarnowski ogłosił przywilej na mocy którego dwie dziesięciny ze wsi Wiewiórka, Borowiec i Nagoszyn przeznaczył na ręce rektora szkoły parafialnej.

1560

Dla mieszczan tarnowskich hetman J. Tarnowski opracował zbiór przepisów w języku łacińskim i polskim, zamieszczony w Acta Obligationum.

16 V 1561

W Wiewiórce zmarł hetman Jan Tarnowski pochowano go w kolegiacie tarnowskiej.

1561-1574

W katedrze powstał monumentalny pomnik hetmana Jana Tarnowskiego i jego syna Jana Krzysztofa, częściowo wykonany przez J. M. Padovano, a ukończony przez uczniów artysty.

1563

Wybudowanie kościoła drewnianego pw. Św. Trójcy (na Terlikówce)

1567

Umiera ostani potomek męski tarnowskiej linii Leliwitów, Jan Krzysztof Tarnowski. Tarnów drogą koligacji małżeńskich dostaje się w ręce książąt Ostrogskich pochodzących z Rusi.

1570

Zamek na Górze św. Marcina zostaje zdobyty przez wojska zaciężne Olbrachta Łaskiego i Andrzeja Zborowskiego, którzy mając prywatny zatarg z księciem Ostrogskim, wykorzystali pretensje do dziedzictwa Tarnowskich zgłaszane przez dalszych krewnych. Król Zygmunt August przyznał zamek Ostrogskim. Zniszczeniu uległa wtedy wspaniała biblioteka hetmańska.

1588

Umiera książę Konstanty Ostrogski, współrządy nad Tarnowem sprawują synowie Janusz i Aleksander.

1603

Po śmierci księcia Aleksandra Ostrogskiego i mocą uchwały Trybunału Lubelskiego hrabstwo zostało podzielone pomiędzy księcia Janusza i dzieci księcia Aleksandra.

1612-1620

Wrocławski rzeźbiarz Jan Pfister wykonał w tarnowskiej katedrze pomniki nagrobne księcia Janusza Ostrogskiego i jego żony Zuzanny (zm. 1596 r.)

15 IV 1617

Wybuchł pożar, który zniszczył część miasta Tarnowa i chór mniejszy kolegiaty.

12 XI 1620

Umiera książę Janusz Ostrogski i po jego śmierci Tarnów przechodzi kolejno na własność Zasławskich, Lubomirskich, Zamojskich, Radziwiłłów, Koniecpolskich, Walewskich i Sanguszków.

1652-1653

Zaraza, która nawiedziła Tarnów spowodowała śmierć ok. 2000 osób w mieście i okolicy.

1655-1656

Szwedzi dwukrotnie splądrowali Tarnów dopuszczając się ogromnego spustoszenia m. in. klasztoru bernardynów.

1667

Stanisław Koniecpolski ówczesny właściciel Tarnowa nadanym przywilejem gwarantuje Żydom wcześniej przyznane swobody ( m. in. bożnicę i cmentarz ). 1723 r. Tarnów przechodzi w ręce książąt Sanguszków, którzy jako nowi właściciele przenoszą "zwierzchność zamkową" z Góry św. Marcina do dworu w Gumniskach.

1747

Sanguszkowie pozwalają P. P. Bernardynkom dokonać częściowej rozbiórki zamku na Górze św. Marcina, by uzyskany w ten sposób materiał użyć do dokończenia budowy kościoła i klasztoru.

1756

Tarnowska szkoła parafialna przekształcona została w Kolonię Akademicką Uniwersytetu Jagiellońskiego.

14 III 1765

W klasztorze P. P. Bernardynek umiera poetka Elżbieta Drużbacka.

1767

Z inicjatywy króla Stanisława Augusta założono w Tarnowie urząd pocztowy, którym zawiaduje Mateusz Morozowicz.

1769

W Tarnowie przebywały oddziały konfederatów barskich.

1772

Właścicielką Tarnowa (od r. 1752) jest księżna Barbara z Duninów, wdowa po Pawle Karolu Sanguszko.